Μία υπερκόσμια, μεγαλειώδης πα­ρέ­­­λα­ση προβάλλει στό πνευματικό στε­­­­ρέωμα της εκκλησίας την Κυριακή των αγίων Πάν­­­­των. Είναι η στρατιά των ­­αγίων μας, πού παρελαύνει θριαμβευτικά μπροστά στο θρό­νο της αγίας Τρι­ά­δος. Τήν κα­μα­­­ρώ­νουν οι αγγελικές δυ­νά­μεις, τή χει­ρο­κρο­τεί ο ου­ράνιος κό­σμος. Αλλά και τα βλέμματα ε­κεί­νων που επιμένουν να μη συμ­βι­βά­ζον­ται με το πεπερασμένο, πού παραμένουν λά­τρεις του Θεού καί νοσταλγοί τού ου­ρα­νού, στυ­λώνον­ται θαυμαστικά στην υ­περ­κόσμια πα­ρέλαση των αγίων.

Πρώτη η Παναγία Μητέρα του Κυ­­ρίου μας και πίσω της ο τίμιος Πρόδρο­μος, οι προφή­τες και οι δί­καιοι της Πα­λαιάς Δια­θή­κης, οι ά­γιοι απόστολοι τού Χρι­στού, οι πα­­τέ­ρες, οι δι­δάσκαλοι, οι μάρτυρες, οι όσιοι, οι α­­­σκητές, οι ο­­μο­λο­­­γη­τές, οι νεομάρτυρες· οι άγιοι των πρώ­­των αι­ώ­νων αλ­­­λά και των ημερών μας, όλοι μα­ζί συναπαρτίζουν τη θριαμβεύουσα εκ­­κλη­­­σί­α και μετέχουν στην υπερκόσμια πα­ρέ­λα­ση. Είναι όλοι αυ­τοί οι φί­λοι του Θε­ού, οι συν­εργάτες του στο έρ­­γο της σω­­­τηρίας. Ο Θεός, που εκ του μηδενός έ­πλα­σε τα σύμ­παντα και μό­νος του έκανε τα πάντα «κα­λά λίαν», για την ανά­­πλα­ση του πε­σμέ­νου κό­σμου ζήτησε και χρησιμοποίησε τη συν­εργασία των αν­­­θρώ­πων:

• Δανεί­σθη­κε ο άυλος Θεός την αν­θρώ­­πι­νη σάρ­­κα από την Παναγία Παρ­θέ­νο, για να γίνει Θεάνθρωπος. Και κα­τέ­στη­σε τη Μη­τέρα του τον πρώτο θε­­ωμένο άν­θρωπο, τον πρώτο άνθρωπό θεό, το ίνδαλμα και πρό­τυπο των εν Χριστώ λυτρωμένων.

Αλλά και όλοι οι άλλοι, τους οποίους θαυ­­μάζουμε και τιμούμε, ανα

γνωρίζοντάς τους την ιδιότητα του αγίου, κά­τι έχουν προσ­φέρει για την πραγματοποίηση του σχεδίου του Θε­ού:

• Τον ιδρώτα, τον κόπο, την αγω­νί­α και την όλη προσπάθειά τους οι α­πόστολοι και ιεραπόστολοι, που αγωνίστηκαν, για να σπεί­ρουν το λόγο του Ευ­α­γγελίου σε όλη τη γη.
• Το αίμα τους οι μάρτυρες, που πό­τι­σαν με αυτό το δένδρο της πίστεως και στε­­ρέωσαν και άπλωσαν μέσα στον κόσμο την εκκλησία του Χριστού.
• Το μελάνι των φωτισμένων συγ­γραμ­μά­­των τους οι πατέρες. Με τη σοφή διδαχή τους οδήγησαν τις ψυχές στο φώς της αλήθειας. Με τον α­γώ­να τους κράτησαν αλώ­βη­τη από τις αιρετικές κα­­κο­δο­ξίες την «άπαξ πα­ρα­­δο­θείσα» πί­­στη, για να την κλη­­­­­ρο­δο­τή­σουν στις επ­ερ­χό­με­νες γενεές ακέραι­η και ζωντανή.
• Το δάκρυ της μετάνοιας όλοι. Με τη συγκλονιστική με­τάνοια άλλαξαν ζω­ή οι α­μαρτωλοί, αποδέχθηκαν τη χά­ρη του Θεού και έγιναν Άγιοι. Με τη δια βί­ου μετάνοια έ­λαμ­ψαν οι ασκητές και «όρ­γωσαν της ερήμου το άγο­νο».

Αγιασμένοι από τη με­­­­­­­­­τάνοια και το έ­λε­ος του Θεού οι άγιοι έγιναν οι αδιάψευστοι μάρ­τυρες της αναστάσεως του Χρι­στού. Αν ὁ Χριστός δεν α­να­στή­θηκε, ποιο νόημα θα είχαν οι εκα­τόμ­βες των μαρτύρων της πίστεως? Για ποιο λόγο θα υπέ­μεναν το μαρ­­­­­τύριο της συνειδήσεως δουλαγωγών­τας το σώμα και υποτάσσοντάς το στις προ­­­σ­ταγές του Χριστού? Οι άγιοι μαρτυρούν την α­λή­­θεια της Ανα­στά­σεως με την αναστη­μέ­­νη ζωή τους, την οποία πολλοί από αυ­­­τούς επισφράγισαν με το μαρτύριο. Την υπογράφουν με τα τίμια λείψανά τους, αυ­­τή την α­κλόνητη μαρτυρία της αφθαρ­το­ποί­ησης του θνητού ανθρώπινου σώματος.

Είναι οι άγιοι το ζωντανό και εφαρ­μο­σμέ­νο Ευαγγέλιο. Η ζωή και η ιστορί­α τους α­­­πο­δεικνύει ότι το Ευαγγέλιο του Χρι­στού δεν είναι μία ανεφάρμοστη ου­το­πία αλλά μία χειροπιαστή πραγμα­τι­κό­τη­τα. Όσο ακα­­­τάληπτα κι αν ηχούν στα αυτιά της παρα­στρα­τημένης κοινωνίας μας έν­νοιες όπως ἡ αγάπη, η α­γνότητα, η ανε­κτι­κότητα, η συγ­­χωρητικότητα, η θυσία, και ό­λα τα μεγάλα και υψηλά που κη­ρύτ­τει ο λό­γος του Θε­ού δεν εί­ναι αν­ε­δαφικά και ανε­φάρμοστα. Τα εφ­ήρ­­μοσαν οι αγιοί μας. Μπο­­ρούμε και οφεί­λουμε να τα εφαρμόσουμε και εμείς, ό­σοι αναγνωρίζουμε ως λόγο Θε­ού το Ευ­αγ­γέ­λιο.

Είναι ακόμη οι άγιοι εγγύηση ότι η εκ­κλη­­σία θα νικήσει. Όσο κι αν μαίνεται ο αν­­τίθεος κόσμος, όσο κι αν λυσσομανά η θύ­ελλα της απιστίας, όσο κι αν θριαμβολογούν οι σκοτεινές δυνάμεις, η νίκη ανή­κει στην πίστη. Όλοι οι ε­χθροί της πίστεως υπήρ­χαν και στα χρόνια των αγίων και τους πο­λέμησαν λυσσαλέα. Τους ταλαιπώρησαν και τους κακο­ποίησαν με κάθε τρόπο, μα τε­­­λικά οι δι­ώκτες ο­μολό­γη­σαν την ήττα τους, και η πίστη των αγίων θριάμ­βευ­σε.

Με δεδομένη τη δική τους καταξίωση οι άγιοι στέκουν οδοδείκτες στην πο­­­ρεία μας για τον ουρανό. Είναι οι έμ­πειροι δια­βά­τες, που ακολουθών­τας τα ίχνη του Χρι­στού έφθασαν νικητές στο ου­ράνιο τέρ­μα.  Αυ­­­­τοί ξέρουν και μπο­ρούν να μας κα­τ­ευ­­θύ­νουν αλάνθαστα. Μπο­ρούν να γί­νουν το κρι­τήριο της πί­στεως και η λυ­δί­α λίθος για τον έλεγχο της πνευματι­κής μας πορείας. Και είναι τό­σο προσιτοί σε όλα τα φύλα, σε όλες τις ηλικίες, σε όλες τις φυλές , και  σε ό­­λες τις τάξεις των ανθρώπων. Στη χο­ρεί­α τους καταλέγονται άν­δρε­ς και γυ­­ναίκες, σε­­βά­σμιοι γέ­­ρον­­τες και μικρά παι­διά και έ­φη­βοι. Άνθρωποι απ᾿ όλα τα επαγγέλματα: πάμ­πλουτοι άρ­­χοντες, ε­πι­φανείς αξιω­μα­­τούχοι, έν­δοξοι στρατηγοί, φημισμένοι ε­πι­στή­μο­­νες αλλά και φτωχοί, άσημοι και αγράμ­ματοι που θάμ­πωσαν την αν­θρω­πό­τη­τα με την αγιότητά τους. Υπάρ­χουν άγιοι αγιασμένοι από τήν ώρα που συνελή­φθη­σαν στα σπλάχνα της μάνας τους και άλ­λοι οι ο­ποίοι κυλίστηκαν στο βόρβορο της α­μαρ­τίας και πληγώθηκαν κατάστηθα α­­πό τα βέ­λη της, τελικά όμως ανένηψαν και ανα­­δείχθηκαν άγιοι.

Είναι σφάλμα σοβαρό να βγάζουμε τους αγίους έξω από το χώρο μας, να τους το­ποθετούμε σε ένα βάθρο απροσπέλαστο και συνήθως αδιάφορο για τον κοινό άν­θρω­πο. Στέκουν κοντά, πο­λύ κον­τά μας οι ά­γιοι και μεσιτεύουν στον Κύριο για μας. Στό βιβλίο της Α­πο­καλύψεως παρουσιάζεται μία θαυμάσια ει­κό­να: Μπροστά στο θρό­νο του τριαδικού Θεού φθάνει ως θυμίαμα η προσευχή των μελών της στρατευομένης εκκλησίας. Εκεί ενώνεται με την προ­σευ­χή των «πε­πε­λεκημένων» μαρτύρων της θριαμβεύουσας εκκλησίας, που βρί­σκον­ται κάτω από το θυσι­α­στή­ριο και α­κα­τά­παυστα κραυγάζουν προς τον Κύριο ζη­τών­τας την παρέμβασή του.

Οι άγιοι, οι φίλοι του Θεού, είναι και οι δικοί μας καλοί φίλοι. Μας παραστέκουν στον αγώνα της ζωής, μας παρηγορούν, μας συμβουλεύουν, μας ενθαρρύνουν και μας εμπνέουν. Με­τά­­νοια και πίστη στο έ­λε­ος του Θεού, προσπάθεια και αγώνας α­κα­τάπαυστος για την εφαρμογή του θελή­μα­τος του Θεού είναι το μήνυμά τους για μας. Κι όταν σ᾿ αυτόν τον αγώνα αποκάμουμε, μην ξεχνούμε πως οι άγιοι αναφέρουν στον Κύριο τα αιτήματά μας. Αν είναι τιμή και χαρά να έχεις έναν φίλο, έναν δικό σου άν­θρωπο στη Βουλή, και σου δίνει θάρρος η σκέψη ότι αυτός θα υποστηρίξει τα θέματά σου, πόσο μεγαλύτερη χαρά, τιμή και ά­νε­ση είναι η πρεσβεία των αγίων! Μας εκ­προ­σ­ωπούν στη «Βουλή» του Θεού και με εν­διαφέρον παρακολουθούν τον αγώνα μας σε αυτή τη ζωή, περιμένοντας να χα­ρού­­με μαζί τους τη δόξα του παραδείσου.

Στέργιος Ν. Σάκκος

Καθηγητής  της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης